İdea Yayınevi / Mantık Bilimi
site haritası  
 
Kavram / Aziz Yardımlı
Genel
Kavram ilkin özneldir, bilincimdedir. Ama usun, düşüncenin bilinçsiz işleyişinde Kavram tam olarak nesnelliği, baştan sona dışsal olarak varolanı anlatmanın aracıdır. Bilinç Kavramda salt kendi kendisinde iken salt kendi dışında olduğu sanısı içindedir.
Kavramın Kavramı
Mantık Bilimi (B)
Genel Olarak Kavram Üzerine.

...
Buradan ortaya Kavram için hemen şu daha yakın belirlenim çıkar. Kendinde-ve-kendi-için-Varlık dolaysızca koyulmuşluk olduğu için, Kavram kendi ile yalın bağıntısı içinde saltık belirliliktir ki, gene de eşit ölçüde kendini yalnızca kendi ile bağıntıladığı için dolaysızca yalın özdeşliktir. Ama belirliliğin bu kendi ile bağıntısı, kendi ile biraraya gelme olarak, o denli de belirliliğin olumsuzlanmasıdır, ve Kavram bu kendi ile eşitlik olarak Evrensel olandır. Ama bu özdeşlik böylece eşit ölçüde olumsuzluk belirlenimini taşır; olumsuzlama ya da belirliliktir ki, kendi ile bağıntılıdır; böylece Kavram Tekil olandır. Bunların her biri bütünlüktür, her biri ötekinin belirlenimini kendi içinde taşır, ve bu nedenle bu bütünlükler saltık olarak yalnızca Birdirler, tıpkı birliğin bu ikiliğin özgür görünüşünde kendi kendisinin bölünmesi olması gibi; — bir ikiliğin ki, Tekilin ve Evrenselin ayrımında eksiksiz karşıtlık olarak görünür, gene de bir karşıtlık olarak ki, birinin kavranmasında ve anlatılmasında öteki de dolaysızca kavrandığı ve anlatıldığı için bütünüyle Görünüştür.

Tam bu anlatılanlar Kavramın Kavramı olarak görülecektir. ...

WL
Vom Begriff im Allgemeinen.

...
Es ergiebt sich hieraus für den Begriff sogleich folgende nähere Bestimmung. Weil das An- und Fürsichsein unmittelbar alsGesetztsein ist, ist der Begriff in seiner einfachen Beziehung auf sich selbst absolute Bestimmtheit; aber welche ebenso als sich nur auf sich beziehend unmittelbar einfache Identität ist. Aber dieseBeziehung der Bestimmtheit auf sich selbst, als dasZusammengehen derselben mit sich, ist ebenso sehr die Negation derBestimmtheit, und der Begriff ist als diese Gleichheit mit sich selbst das Allgemeine. Aber diese Identität hat so sehr die Bestimmung der Negativität; sie ist die Negation oder Bestimmtheit, welche sich auf sich bezieht, so ist der Begriff Einzelnes. Jedes von ihnen ist die Totalität, jedes enthält die Bestimmung des Andern in sich, und darum sind diese Totalitäten ebenso schlechthin nur Eine, als diese Einheit die Diremition ihre selbst in den freien Schein dieser Zweiheit ist; - einer Zweiheit, welche in dem Unterschied des Einzelnen und Allgemeinen als vollkommener Gegensatz erscheint, der aber so sehrSchein ist, daß, indem das eine begriffen und ausgesprochen wird, darin das Andere unmittelbar begriffen und ausgesprochen ist.

Das so eben Vorgetragene ist als der Begriff des Begriffes zu betrachten. ...

Ek
Kavram dolaylıdır, Varlık ve Özün ortadan kalkışının sonucudur. Ama Kavram, Öz alanından ayrı olarak, bütün bir Nesnellik alanının ortadan kalkışı ile dolaylıdır. Kavram bundan böyle kendinde Kavram ya da koyulmuş Kavram değil, ama dolaysızlığı içinde kendi için ya da özgür Kavramdır. Olumsuzun olumsuzlaması olarak olumudur. Belirlenimini bundan böyle kendi içinde bir kıpı olarak kapsadığı şeyden değil, ama kendi olumsuzluğundan verecektir. Kavram kendi içindir, ve bunun anlamı kendini karşısına alması, kendi ile ilişkiye girmesi, ama bu karşıtında yalnızca kendisi ile birlik içinde olması, sonlulukta sonsuzluk, bağıntıda özgürlük, ayrımda özdeşlik olmasıdır. Kavram saltıktır, çünkü ilişkisi o denli de ilişki olmayan bir ilişkidir, tüm görelilliğin olumsuzlanmasıdır, çünkü başkası kendisinden başkası değildir.

Kavram koyulmuştur, çünkü sonuçtur ve koyulmuşluk ise ilişkidir. Ama Kavramın ilişkisi kendi ile olduğu için yalın Özdeşliktir. Bu kendi ile bağıntı ise o denli de belirliliğin olumsuzlanmasıdır, ve bu belirlenimsiz belirlilik Evrensel dediğimiz şeydir.

Özdeşlik olumsuzluk belirlenimini taşır, çünkü bir ilişkidir, belirliliktir.

Nesnel Kavram ve Öznel Kavram

B-MB 79. "Böylece bir kez varolan Kavram olarak, bir ikinci kez Kavram olarak irdelenecek olan şey bütün Kavramdır; ilk durumda salt kendinde Kavramdır — olgusallığın ya da varlığın Kavramı; ikinci durumda ise Kavram olarak Kavram, kendi için varolan Kavramdır (somut biçimleri adlandırmak için, düşünen insanda olduğu gibi; ama ayrıca, ve hiç kuşkusuz bilinçli olmaksızın, bilinçli Kavram olması ise söz konusu bile olmaksızın, duyumsayan hayvanda ve genel olarak örgensel bireysellikte; ama yalnızca örgensel olmayan Doğada kendinde Kavramdır). — Mantık buna göre ilk olarak Varlık olarak Kavramın ve Kavram olarak Kavramın Mantığına — ya da eğer daha yaygın, ama gene de çok belirsiz ve bu nedenle birçok anlama gelebilen bir anlatımı kullanabilirsek — nesnel ve öznel Mantığa ayrılacaktır."

A-MB. 61. Ek. "Doğada Kavram basamağına karşılık düşen alan örgensel yaşamdır."

Kavrama
Kavarama bir nesnenin Ben tarafından onun kendisinin yapılmasından başka birşey değildir. Ben kavramada nesneyi kaplar ve ona kendi biçimini, dolaysızca bir belirlilik olan evrensellik biçimini verir. Sıradan tasarımda nesne dışsal ve yabancı birşeydir. Kavrandığında tasarımda taşıdığı herşey kavramın terimlerine çevrilir. Düşünmede Ben nesneye yayılır, onu kendi belirlenimi olarak kendinin yapar. Tasarımda nesne salt bir Görüngüdür; gerçekliği Kavramsallaştırılmasında saptanır. Nesne nesnelliğinin kendisini Benin kategorileri yoluyla kazanır.

Kant anlama ediminin duygu ve sezgi tarafından öncelendiğini düşünür. Kant'ın 'aşkınsal felsefesi'ne göre "sezgi olmaksızın Kavramlar boştur ve yalnızca sezgi tarafından verilen çoklunun ilişkileri olarak geçerlidir." Yine Kant'a göre kavramlar salt özneldirler ve bu öznellikten nesnelliklerini çıkarsayamayız. Us salt biçimseldir.

Kavramın onu önceleyen evrelerle ilişkisi:

Mantıkta Kavramı önceleyen evreler Varlık ve Öz evreleridir.

Ruhbilimde, Duygu-sezgi ve genel olarak Düşünme evreleri.

Görüngübilimde — bilincin biliminde — anlağa yükseliş duyusal bilinç ve algı evrelerinden geçer.

Kant'ın yalnızca duygu-sezgi evresini kabul eder. Ama bu eksikliği "aşkınsal mantık" ya da "anlak öğretisi" bölümüne "derin-düşünme kavramları üzerine bir inceleme" ekleyerek giderir — sezgi ve anlak arasında ya da Varlık ve Kavram alanları arasında yatan bir evre olarak (Öz kategorileri).

Varlık, Öz ve Kavram alanları Tinin biçimlerinin temel tasarını ve iç yalın çerçevesini oluşturur. Sezen ve ayyrıca duyusal bilinç olarak Tin dolaysız varlık biçimindedir. Düşünen ve algılayan olarak Tin varlıktan Öz ya da Derin-Düşünme evresine yükselmiştir. Ama bu biçimler Mantık Bilimini ilgilendirmezler, tıpkı mantıksal kategorilerin Doğada aldıkları biçimlerin — Uzay ve Zaman — ve sonra Uzay ve Zamanın örgensel-olmayan doğa olarak ve örgensel doğa olarak bir içerik ile kendilerini doldurmalarının da bu bilimi ilgilendirmemesi gibi.

Yaşam — örgensel doğa — Doğada Kavramın ortaya çıkış evresidir, ama bir bakıma kör olarak, kendinin bilincinde olmayan ve düşünmeyen Kavram olarak. Özbilinçli ve düşünen Kavram yalnızca Tine aittir. Kavramın mantıksal biçimi doğal ve tinsel biçimlerinden bağımsızdır.

Kavramın onu önceleyen evrelerle ilişkisi Kavramın sezginin ve tasarımın kendi başına varolan bağımsız gerecine dışardan yaklaşması ve ona evrensellik biçimini vermesi görüşü (Kant) geçersizdir. Kavram bu bakış açısıdan boş biçim gibidir ve olgusallığını dışsal içerik yoluyla kazanır. Bu biçim ve içerik ayrımı analitiktir, eytişimsel değil.

 

 

İdea Yayınevi / 2014